Çocuklara Okumayı Sevdirmek
Çocuklara okumayı sevdirmek sanıldığı kadar zor bir şey değildir…
Bilirsiniz, çocukların en belirgin özellikleri merak etmek, eğlenmek ve öğrenmektir. Onlar her zaman mutlu olmak, neşelenmek, gülmek, eğlenmek isterler. Gülmek bir çocuğa en çok yakışan şeydir.
Ve her şeyi merak eder, sürekli soru sorarlar…
Ellerine bir kitap aldıklarında bir süre incelerler. Kitapların ön ve arka kapakları, kapak çizimleri, iç sayfa çizimleri onlara kitap hakkında bolca fikir verir.
Bu Kitabın İçinde Neler Var?
Çocuklar görsel olarak beğenilerine uygun bir kitapla karşılaştıklarında, o kitabı okumak isterler. Renkli ve eğlenceli bir dünyaları olduğundan, genellikle çizimleri en çok hoşlarına giden kitapları seçerler. Ya da kitabın adı hoşlarına gitmiş, ilginç bulmuş, içinde neler olduğunu merak etmişlerdir.
“Acaba bu harika çizimler ne anlatıyor? Kitabın içinde neler yazıyor? Komik mi? Öğretici mi? İçinde mutlaka güzel bir şeyler olmalı!”
Aslında biz yetişkinler de bir kitabevinde ya da online bir kitabevinin sayfaları arasında aynı yolu izleriz. Sırasıyla kitabın önce adına, yazarın ve çizerin adına, ön kapağına, arka kapağına göz atarız. Sonra arka kapak yazısını okuruz.
Kitabın içindekileri merak ederiz. Çocukları ve yetişkinleri kitaplarla ilgili ilk çeken şey merak duygusudur.
Kitapların Türü
Fakat ondan da önce, ilgi alanlarımıza hangi kitaplar hitap ediyorsa, ne tür kitaplardan hoşlanıyorsak o tür kitapların bulunduğu bölümde buluruz kendimizi…
Kimimiz aşk romanlarını severek okurken, kimimiz arkeoloji, tarih, psikoloji, sosyoloji gibi bilimsel kitaplardan hoşlanırız. Kimimiz bol çizimli çizgi-romanlardan keyif alırken kimimiz kişisel gelişim serilerine yöneliriz.
Çocuklar da aynı yetişkinler gibi, kendilerine özel ilgi alanlarına, beğenilere sahiptirler. Onları doğru kitaplara yönlendirdiğinizde okumayı sevdirmek çok daha kolay olacaktır.
Bu Benim Kitabım!
Çocuklar kitaplarla özdeşleşmek ister. Seçimlerine ve beğenilerine uygun kitaplarla bu bağ daha kolay kurulur ve okumayı sevdirmek çözümsüz bir güçlük olmaktan çıkar. Eline zorla tutuşturulmuş bir kitabı sevmesi ve özdeşleşmesi zordur.
Kitap okumak bir bilgi alma, eğlenme, keyifli vakit geçirme, hayal etme ve düşünme sürecidir. Çocuğu zorlamak bu kadar yararlı bir etkinlikten soğumasına sebep olacaktır.
Birlikte bir kitabevine gitmek ve kitap rafları arasında biraz zaman geçirmek en iyisidir.
Çocuğun kendi tercihlerini yapabilmesine olanak sağlamak ve beğenilerine saygı duymak önemlidir. Bu sebeple en güzeli, onun beğenilerine uygun kitap seçmektir.
Kitap Sevgiyle Okunur!
Sevmediğimiz işlerde başarılı olamadığımız, sevmediğimiz kişileri fazla görmek istemediğimiz gibi kitapları da sevmeden okuyamayız.
Okumayı sevdirmek için çocuğunuzun seveceği, keyif alabileceği bir kitap satın almak önemli… Çünkü ilk okudukları kitaplar hoşlarına gitmez, eğlenmez ve keyif almazlarsa daha fazla kitap okumak istemeyeceklerdir.
Doğru Kitap Seçimi
Kitabın Türü
Çocuğunuz hangi konulara ilgi duyuyor?
Bilime meraklı mı? Peki hangi bilim dalına ilgi duyuyor? Arkeoloji, tarih, zooloji, astronomi, coğrafya, tıp, biyoloji? İlgi duyduğu ve keyif aldığı alanları belirlemek zor değil. Bebekliğinden beri oynadığı oyuncaklar, çizgi filmlere verdiği tepkiler, hangi filmleri izlediği, hangi konularda konuşmaktan daha çok hoşlandığı ve ne tür görsellere daha çok odaklandığı fikir verebilir.
Sanat dallarından birine de ilgi duyuyor olabilir. Ya da spora, mizaha, felsefeye…
Yaşa Uygun Kitaplar
Çocukların yaşına uygun kitap seçimi okumayı sevdirmek için önemlidir. Okumaya başlamadan önce resimli kitaplar ya da ebeveynle birlikte okunabilecek az sayfalı kitaplar uygundur. Okumayı yeni öğrenen 6-7 yaş grubu büyük yazıları daha rahat okuyabilir. Yaş ilerledikçe daha küçük yazıları okuyabilirler. Fakat bu, çocuktan çocuğa değişkenlik gösterir.
Okuma Hızına Uygun Kitaplar
Kimi çocuk 5 yaşında okumayı öğrenirken kimi çocuk 7 yaşında öğrenebilir. Bu da aynı yaş grubu çocukların okuma hızını, okuyabildikleri yazı büyüklüğünü ve okunan kitapların konularını farklılaştırır.
Çocuğunuz kelimeleri hecelere bölerek, zorlanarak okuyorsa ve akıcı okuma hızına henüz ulaşmadıysa daha az sayfalı kitaplar seçilmelidir. Çünkü çocuk yavaş okuduğu için bir süre sonra kitaptan sıkılabilir. İlk kitaplarından sıkılırsa, tüm kitaplardan sıkılacağını düşünebilir.
Ne Tür Çizimleri Sever?
Her çocuk kitabı farklı stillerde resimleniyor. Bazıları grafik çizgilerle bezeniyor, bazıları karikatürlerle, bazıları daha gerçekçi çizimlerle, bazıları ise çöp adamlarla (Örnek: Cin Ali serisi 🙂
Kitaplardaki çizimler, illüstrasyonlar okumayı sevdirmek için çok önemlidir. Çünkü çocuğun hayal gücünü zenginleştirir, sanat ruhu aşılar ve görsel zekasının gelişimini sağlar.
Bol çizimli kitaplar, okuma yazma öncesinde çocuğun bir durumu, bir hikayeyi, bir duyguyu nasıl betimleyebileceği konusunda bir yol gösterir. Yaş ilerledikçe bu yeti gelişir ve daha az çizimli kitaplar da okunabilir. Genel kural bu… Fakat yetişkinlerin çizgi-romanlara, çizgi öykülere , mizah dergilerine ve çizgi filmlere olan ilgisini düşünürsek şu sonuç ortaya çıkar; Betimleme, resimleme her yaş için eşsiz bir deneyimdir.
Bunun en eski izlerini, tarih öncesi dönem mağara duvar resimlerinde görüyoruz. Anlatılar, seslendirmeler, betimlemeler, resimlemeler insan beyni için temel bir ihtiyaçtır.
Hayal Gücü Nasıl Gelişir?
Hayal gücü, var olmayan bir düşünce, nesne, hikaye, espri, duygu veya bir kavramı kafamızda canlandırmaktır.
Dolayısıyla hayal gücünün devreye girmesi için bir şeyin tamamının ya da bazı bölümlerinin “var olmaması” gerekir… Ki eksik parçalar okuyucu tarafından hayal gücü devreye girerek tamamlanabilsin.
Okumayan biri nasıl hayal edebilir ki! Konuşan hayvanları, insan şeklindeki ağaçları kafamızda canlandırmak, hayal etmek güçtür. Çiçeklerin gözleri, ağızları yoktur. Bir halının üzerine binip uçmak olacak şey değildir! Uçaklar, helikopterler, kuşlar, sinekler uçabilir.
Fakat çocuklar böyle gerçeküstü hikayelere, karakterlere bayılırlar. Bu fantastik şeyler onlar için var olmayan yeni bir dünyanın kapılarını aralayan araçlardır.
Kitapların tümü hayal gücümüzü geliştirmekle birlikte, bazıları bu işi bir tık daha öteye taşır;
– Sadece çizimlerin olduğu ve hikayenin okur tarafından oluşturulması hedeflenen yazısız kitaplar
– Hikayenin bazı bölümlerinin okuyucu tarafından tamamlanması hedeflenen kitaplar
– Çocuğu soru sormaya yönlendiren kitaplar
– Sadece yazıların yer aldığı, çizimlerin okuyucu tarafından yapılması hedeflenen interaktif kitaplar
okumayı sevdirmek ve hayal gücünün gelişimi için çok yararlıdır.
Rahat Okuma Köşesi
Çocuğunuz için rahat bir okuma köşesi düzenleyebilirsiniz. Odasında, yere koyulabilecek büyük, yumuşak yastıklar, ince bir battaniye, eğlenceli yastıklar yerleştirilmiş bir kanepe, elini uzattığında ulaşabileceği minik bir kitaplık… Hatta odasının büyüklüğü yeterliyse özel bir okuma çadırı, tahtalardan yapılabilecek okuma evi ve benzeri yaratıcı fikirler çocuklar için oldukça eğlenceli olabilir.
Her Yerde Kitap ve Dergi Var!
Evin çeşitli yerlerine kitap ve dergiler yerleştirmek iyi bir fikir olabilir. Hem sizler için hem de çocuğunuz için… Banyoda, klozete yakın bir mesafede küçük bir gazeteliğe dergiler yerleştirmek, bir sehpanın üstüne kitaplar koymak, okunacak pek çok şeyin el altında olmasını sağlar. Salonda orta sehpanız varsa alt rafını, üstünü dergi ve kitaplarla doldurun…
Yataklarınızın yanındaki komodinlerin üstüne kitaplar yerleştirin.
Okuduğu Kitapların Filmlerini / Çizgi Filmlerini İzlemek
Çocuk edebiyatı klasiklerinin hemen hemen hepsi ve yeni çocuk eserleri aynı zamanda beyaz perdeye de uyarlandılar.
Alice Harikalar Diyarında / Lewis Carroll
Tom Sawyer’in Maceraları / Mark Twain
Charlie’nin Çikolata Fabrikası / Ronald Dahl
Pinokyo / Carlo Collodi
Monte Cristo Kontu / Alexander Dumas
Saftirik / Jeff Kinney
Don Quichotte / Miguel de Cervantes
Gulliver’in Gezileri / Jonathan Swift
Gümüş Patenler / Mary Mapes Dodge
Harry Potter / J. K. Rowling
Heidi / Johanna Spyri
101 Dalmaçyalı / Dodie Smith
Oliver Twist / Charles Dickens
Peter Pan / J. M. Barrie
Küçük Nicholas / René Goscinny & Jean-Jacques Sempé
Uzun Çoraplı Kız / Astrid Lindgren
Pollyanna / Eleanor H. Porter
Robinson Crusoe / Daniel Dafoe
Shrek / William Steig
Denizler Altında 20.000 Fersah / Jules Verne
Dünyanın Merkezine Seyahat / Jules Verne
Oz Büyücüsü / L. Frank Baum
ve benzerleri…
Çocuklar için, kitabını okuyup kafalarında canlandırdıkları kitapların film veya çizgi filmlerini izlemek çok eğlenceli ve etkileyici bir görsel şölendir.
Kitapların içindeki dünyanın zenginliğini gördükçe yeni kitaplar okumaya eğilimli olurlar.
Okuma Günlüğü
Bir okuma günlüğü de iyi bir fikir olabilir. Okunan kitapların bu iş için özel olarak ayrılmış bir defterde listelenmesi heyecan yaratır. Okuma hevesini perçinler.
Eğlenceli, Komik, Bol Karikatürlü Kitaplar
Çocuklara okumayı sevdirmek için en mantıklı bir yollardan biri, onu bol karikatürlü, eğlenceli, komik mizah kitaplarıyla tanıştırmaktır. Tekrarlayalım; çocuklar her zaman mutlu olmak, neşelenmek, gülmek, eğlenmek isterler. Ve bu kahkahaları fazlasıyla hak ediyorlar…
Dijital Bir Dünyada Kitaplar
Dijital araçlar hayatımızı giderek daha fazla esir alıyor.
Çocuklar okumuyor, çünkü daha eğlenceli ve renkli buldukları bir dijital dünyanın içinde dolaşmayı daha çok seviyor gibi görünüyorlar.
Çocuklar okumuyor, çünkü ebeveynlerinin onlara kitapların dünyasını tanıtmak için zamanları yok.
Çocuklar okumuyor çünkü ebeveynler de okumuyorlar.
Çocuklar okumuyor çünkü daha önce hiç kütüphaneye gitmediler.
Çocuklar okumuyor çünkü aldıkları yeni teknolojik cihazları keşfetmeye odaklılar ve oyunların son sürümünü yüklemekle meşguller.
Çocuklar okumuyor çünkü o kadar çok ev ödevleri var ki!
Onlara okumayı sevdirmek için daha fazla zaman ayırmalı, daha fazla zaman, daha çok emek vermelisiniz.